W Augustowie rozpoczęto pilotażowy program wykrywania u dzieci cukrzycy typu 1

Cukrzyca typu 1 – najczęstsza przewlekła choroba metaboliczna diagnozowana u dzieci. Predyspozycja do rozwoju cukrzycy typu 1 może być dziedziczona razem z materiałem genetycznym rodziców. Ryzyko zachorowania, uwzględniając stopień pokrewieństwa, wynosi nawet 40 proc. Niestety, pacjenci z tym schorzeniem muszą do końca życia podawać insulinę metodą wstrzyknięć podskórnych lub ciągłego podskórnego wlewu insuliny przy użyciu pompy insulinowej.

W ostatnich 20 latach obserwujemy ok. 300-procentowy wzrost liczby zachorowań, dziś to 25-30 osób na 100 tysięcy. Jest to szczególnie widoczne w grupie dzieci najmłodszych, gdzie często gwałtownie przebiegający początek choroby może skutkować zagrożeniem życia pacjenta – mówi prof. zw. dr hab. n. med. Artur Bossowski, endokrynolog, diabetolog i diabetolog dziecięcy, pediatra, Kierownik Kliniki Pediatrii, Endokrynologii i Diabetologii Uniwersyteckiego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku, konsultant wojewódzki na Podlasiu z endokrynologii i diabetologii dziecięcej i autor projektu.

Nowatorskie badanie

Naszym badaniem wczesnego wykrywania cukrzycy w fazie bezobjawowej chcemy objąć praktycznie wszystkie dzieci na Podlasiu. To 50 tys. maluchów, więc wyzwanie jest bardzo duże. W oparciu o wstępne wyniki badań możliwe będzie też powiększenie grupy badanej o dzieci starsze do 18. roku życia. Wstępnie zakładamy, że badania będziemy wykonywać do końca 2026 roku – dodaje profesor.

Badanie polega na pobraniu krwi żylnej  - 4,9 ml krwi u dzieci powyżej 5. roku życia lub 2,7 ml poniżej 5. roku życia, po uzyskaniu pisemnej zgody rodzica czy opiekuna, zgodnie z wymogami Komisji Bioetycznej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.  Następnie zamrożone próbki (po ich zakodowaniu zgodnie z zasadami ochrony danych osobowych) będą poddawane ilościowej ocenie występowania wyżej wspomnianych przeciwciał przeciw wyspom beta trzustkowym. Jeśli test będzie pozytywny, kolejno sprawdzone pozostaną poszczególne typy przeciwciał charakterystycznych dla cukrzycy typu 1. Jeśli jedno w wysokim mianie lub dwa oraz więcej przeciwciał okaże się dodatnich, to w przeciągu 10-15 lat u takiego dziecka może się z dużym prawdopodobieństwem rozwinąć cukrzyca. Ci pacjenci zostaną dodatkowo zaproszeni do drugiego etapu badania genetycznego.

Do kolejnych etapów realizacji projektu zaprosiliśmy Fundację NEUCA dla Zdrowia. Łączy nas profilaktyka cukrzycy, która to choroba przez ONZ została nazwana epidemią XXI wieku. Fundacja realizuje od roku bezpłatny ogólnopolski program profilaktyczny Narodowe Badanie Poziomu Cukru, którego jest pomysłodawcą i organizatorem. Z edukacją o zagrożeniu cukrzycą typu 2 dotarła już do ponad 1 mln Polaków. Fundacja ma ponad dziesięcioletnie doświadczenie w przeprowadzaniu badań profilaktyczno-diagnostycznych, dlatego jest dla nas idealnym partnerem i cieszymy się, że wspiera nas w realizacji działań – podkreśla profesor Bossowski.

Po badaniu rodzice czy opiekunowie dzieci zagrożonych chorobą, po około 4 tygodniach od badania, otrzymają wynik. Młodzi pacjenci zostaną objęci opieką Poradni Diabetologicznej, z pełną edukacją, dodatkowymi badaniami, wizytami kontrolnymi oraz w razie potrzeby opieką Poradni Psychologicznej (to działanie będzie kierowane również do rodziców czy opiekunów).

Dodatnie wyniki badania pozwolą na odpowiednią edukację rodzin z zakresu rozpoznawania wczesnych objawów zaburzeń metabolizmu węglowodanów, wczesnym wdrożeniu zasad zdrowego żywienia, konieczności utrzymania stabilnej masy ciała, regularnej aktywności fizycznej. Ten rewelacyjny projekt badań przesiewowych, niezwykły na skalę Polski,  idealnie wpisuje się w działania naszej fundacji, dlatego cieszymy się i czujemy się wyróżnieni, że możemy włączyć się w jego realizację. Podobne badania przeprowadzane w ośrodkach niemieckich pozwoliły na znaczną redukcję występowania powikłań, jednocześnie zmniejszając koszty związane z hospitalizacją pacjenta w złym stanie klinicznym – podkreśla Bogusława Golus-Jankowska, prezes Fundacji NEUCA dla Zdrowia.

Jak podsumowuje profesor Bossowski wyniki badania mogą zdecydowanie przyczynić się nie tylko do lepszego poznania patogenezy cukrzycy typu 1 oraz regulacji procesu immunologicznego z nią związanego, ale także stwarzają nowe możliwości diagnostyczne, prognostyczne i terapeutyczne.

A działania edukacyjno-prewencyjne mają na celu zapobieganie ostrym powikłaniom cukrzycy typu 1, rozwojowi kwasicy ketonowej stanowiącej zagrożenie dla życia pacjenta, a także zminimalizowanie ryzyka wystąpienia powikłań przewlekłych.

Kolejne etapy projektu to Augustów to drugi oficjalny przystanek w ramach realizacji "Prewencyjnego badania populacyjnego wczesnego wykrywania cukrzycy typu 1 u dzieci w okresie bezobjawowym w województwie podlaskim”. Kolejne na trasie to: Kolno i Hajnówka.