Kiedyś to było, czyli z dziejów Suwalszczyzny - Rozkułaczanie na Suwalszczyźnie

Obok podatków, najbardziej dotkliwym elementem stalinowskiej polityki rolnej były obowiązkowe dostawy produktów po cenach kilkukrotnie niższych od rynkowych. 

W 1950 roku wprowadzono planowy skup zboża. W powiecie suwalskim wynosił on 4702 tony. W pierwszym roku z powodu oporu chłopów plan został wykonany zaledwie w 52 proc. Ci, którzy nie chcieli oddać zboża, byli wzywani przez urzędników na rozmowy ostrzegawcze, a ich nazwiska widniały na tzw. czarnych listach, wywieszanych przed budynkami gminnych rad narodowych. 

W Wiżajnach przewodnicząca Gminnej Rady Narodowej Gołębicka na własną rękę rozkułaczała, dewastując z aktywistami oporne gospodarstwa. W trakcie tego typu akcji na Suwalszczyźnie zdarzały się pobicia mężczyzn, kobiet i dzieci. W Wólce zabrano całe zboże wdowie z siedmiorgiem dzieci, wskutek czego w rodzinie zapanował głód. Podobny przypadek miał miejsce w gminie Jeleniewo. W gminie Kadaryszki wielu chłopom nie pozwolono zostawić zboża nawet na zasiew, a najbardziej opornym wieszano na szyjach „ośle tablice”. W miejscowościach Jegliniec i Szlinokiemie w gminie Sejwy dochodziło do przypadków „malowania domów kułaków”. Szczególnie bulwersujący wydaje się przypadek próby wyegzekwowania od gospodarza zaległości poprzez zatrzymanie jego dziecka w suwalskim szpitalu do czasu, kiedy odda przewidziane w planie zboże. 

Akcje były na tyle brutalne że nawet Komitet  Wojewódzki PZPR w Białymstoku w 1951 roku oświadczył że - tu cytat: „Istnieją […] przegięcia w prezydiach gminnych rad narodowych”. Nie była to jednak litość, a obawa, bo Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa w Suwałkach raportował że „dopuszczano się do zabrania u niektórych obywateli koszul i podartych spodni, co w konsekwencji wzbudziło litość biedniaka nad kułakiem i tym samym nie przyciągaliśmy mało i średniorolnego chłopa do siebie, a pchaliśmy w objęcia kułaka”. 

W 1952 roku obowiązek dostaw rozciągnięty został na zwierzęta rzeźne, mleko oraz ziemniaki. Chłopi mieli ogromne trudności z realizacją dostaw znacznie przewyższających możliwości ekonomiczne ich gospodarstw. W powiecie suwalskim zaległości z uiszczaniem dostaw miało niemal 15 tysięcy gospodarstw. 

Obok stosowanych na masową grzywien, sprawy kierowano też do prokuratury. W sądach zapadały wyroki nawet do dwóch lat więzienia. 

Mieszkańcy wsi starali się bronić. Ukrywali zboże w zabudowaniach gospodarczych, zarówno własnych jak i sąsiadów, w stogach i specjalnych kopcach - w lesie lub w polu. Budowali ukryte zagrody dla trzody, trzymali inwentarz poza obrębem gospodarstwa. Reakcją na obowiązkowe dostawy był też nielegalny ubój zwierząt. 

Do poważnych zmian w polityce rolnej państwa doszło dopiero po przełomie październikowym w 1956 roku, czego najbardziej spektakularnym przejawem był rozpad rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Mimo chłopskich żądań, nie zniesiono jednak dostaw obowiązkowych, a jedynie je poważnie ograniczono. Dostawy obowiązkowe produktów rolnych zniesiono całkowicie dopiero 1 stycznia 1972 roku. 

Na podstawie: dr Marcin Markiewicz, "Uwagi na temat obowiązkowych dostaw produktów rolnych w powiecie suwalskim (1950–1956)"