Hołd dla ofiar Katynia i Sybiru. Uroczystości w Białymstoku i Zambrowie [zdjęcia]

W południe główne uroczystości odbyły się pod pomnikiem ofiar zbrodni katyńskiej. Kwiaty złożyli przedstawiciele władz województwa podlaskiego: wojewoda Jacek Brzozowski, wicemarszałek Wiesława Burnos, Białegostoku, parlamentarzystów, różnych służb mundurowych i instytucji, organizacji kombatanckich, stowarzyszeń, w tym Rodziny Katyńskiej. Asystowali żołnierze, poczty sztandarowe.

Kwiaty złożono także przy pomniku Grobie Nieznanego Sybiraka oraz przy pomniku upamiętniającym matki Sybiraczki, który znajduje się przy Muzeum Pamięci Sybiru.

13 kwietnia - Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej

13 kwietnia obchodzony jest decyzją Sejmu Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej. Rok 2025 jest również decyzją Sejmu ustanowiony Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc, aby oddać im hołd i uczcić pamięć o pomordowanych.

13 kwietnia 1940 r. Niemcy ogłosili wiadomość o odkryciu masowych grobów oficerów Wojska Polskiego, a władze sowieckie prawie pół wieku później 13 kwietnia 1990 r. oficjalnie przyznały, że była to jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu. Zbrodni ludobójstwa 22 tys. obywateli II RP, jeńców wojennych, dokonali wiosną 1940 r. funkcjonariusze NKWD na rozkaz Stalina - odczytała pod pomnikiem prowadząca uroczystość Eliza Bilewicz-Roszkowska z urzędu miasta w Białymstoku.

Przypomniano także, że równolegle ze zbrodnią katyńską miała miejsce druga masowa wywózka Polaków na Sybir. Do Kazachstanu sowieci wywieźli ok. 61 tys. osób, w tym rodziny pomordowanych w Katyniu.

Zbrodnia bez kary 

Wojewoda podlaski Jacek Brzozowski przywołując dokumenty historyczne przypomniał, że ofiary zbrodni katyńskiej rozstrzelano strzałem w tył głowy za to, że zostali uznani za wrogów sowieckiej władzy i systemu. Dodał, że zbrodnia ta to symbol wszystkich sowieckich zbrodni wymierzonych w Polaków, "wizytówka totalitaryzmu sowieckiego". Podkreślił, że żadna z osób odpowiedzialnych za zbrodnię katyńską nie poniosła konsekwencji za swoje czyny ani kary za nie.

Każdy totalitaryzm boi się pamięci. Jak uczy nas historia, gdy słabnie i upada, ocalona pamięć zaczyna domagać się prawdy. Katyń woła, dziś pod krzyżem katyńskim wspólnie z naszymi rodakami pomordowanymi przez sowietów wołamy o prawdę, wołamy o pamięć i wołamy o sprawiedliwą karę - powiedział wojewoda.

Polacy nie zapomnieli

Wiceprezydent Białegostoku Rafał Rudnicki dodał, że sowieci, którzy w 1920 r. "chcieli szerzyć idee komunizmu na całą Europę, na cały świat", chcieli zniszczyć polskie elity, wartościowych ludzi, którzy stanowili o sile ówczesnej Polski, a potem władza w PRL niszczyła, zakłamywała tę pamięć, ale Polacy nie zapomnieli. "Ta pamięć ocalała i myślę, że dzisiejsze uroczystości są tego doskonałym dowodem" - dodał Rudnicki.

Jedno z najtrudniejszych doświadczeń Polaków

Upamiętnianiem zesłanych na Sybir, ale też przekazującym pamięć o zbrodni katyńskiej, jest Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Dyrektor tej placówki prof. Wojciech Śleszyński powiedział, że zbrodnia katyńska to jedno z najtrudniejszych, bolesnych doświadczeń, które są w pamięci Polaków ze względu na skalę zbrodni, ale też dlatego kim byli pomordowani.

Przypomniał, że jednocześnie ze zbrodnią katyńską sowieci od 13 kwietnia 1940 r. prowadzili drugą masową wywózkę Polaków na Sybir, w ramach której wywożono m.in. do Kazachstanu rodziny pomordowanych w Katyniu i innych miejscach.

Ta druga deportacja jest wyjątkowo, niezwykle tragiczna dlatego, że 85 proc. osób deportowanych to są kobiety i dzieci. To tym osobom mówiono, że jadą na wschód, żeby spotkać się z swoimi mężami, ojcami, natomiast oni w tym czasie byli już rozstrzeliwani nad dołami katyńskimi - powiedział prof. Śleszyński.

Profesor podkreślił że naród polski powinien pamiętać, że "potrzebuje elity i świadomości o przeszłości", aby zachować tożsamość. "To nie znaczy, że jesteśmy w stanie uniknąć wszystkich błędów, ale przeszłość kształtuje nas takimi jakimi jesteśmy jako jednostka jak i całe społeczeństwo" - dodał.

Mieszkańcy Zambrowa uczcili pamięć ofiar Katynia 

Mszą, apelem pamięci i salwą honorową uczczono w Zambrowie rocznicę zbrodni katyńskiej. Kwiaty pod pomnikiem, na którym wyryte są nazwiska stu żołnierzy, którzy służyli w Zambrowie i zostali zamordowani przez Rosjan, złożyły m.in. delegacje samorządów, służb mundurowych, organizacji, placówek oświatowych i firm.

Pierwszym miejscem upamiętnienia zamordowanych był pomnik i 96 dębów pamięci na ul. Ofiar Katynia. Kilka lat temu pani Witomiła Wołk-Jezierska, córka zamordowanego w Katyniu oficera, zaproponowała to miejsce i teraz główne uroczystości odbywają się przed pomnikiem na cmentarzu - mówi burmistrz Zambrowa Kazimierz Dąbrowski.

Po uroczystościach przed pomnikiem na cmentarzu przy ul.ks. Kulbata delegacja władz miasta złożyła kwiaty także pod tym pierwszym pomnikiem, odsłoniętym jeszcze w 2009 r.

Wojskową oprawę uroczystościom zapewnił 18. Łomżyński Pułk Logistyczny, a muzyczną Młodzieżowa Orkiestra Dęta.

źródło: PAP | red: sk