Jajko - jeden z najważniejszych symboli Wielkanocy

Jajko - symbol nowego życia

Jajko oznacza początek nowego życia i zwycięstwo życia nad śmiercią - mówi etnograf, dyrektor Podlaskiego Muzeum Kultury Ludowej Artur Gaweł. Jajko dawniej symbolizowało Stary i Nowy Testament, a więc Stare (skorupka) i Nowe (żółtko) Przymierze Boga z ludźmi. Odwiedzając bliskich - obdarowywano się nimi nawzajem, życząc sobie pomyślności i dostatku w życiu.

Jeszcze w pierwszych wiekach chrześcijaństwa jajko wiązało się z kultem zmarłych - ze względu na ukryty w nim zarodek życia było symbolem nadziei i wiary w życie pozagrobowe.

"Sercem pisane" - reportaż Moniki Kalickiej

Szczególnym znakiem Wielkanocy są malowane jajka. Te najstarsze ślady polskich pisanek datowane są na X wiek. Początkowo nasi przodkowie malowali jajka wyłącznie na kolor czerwony, bo tylko takie pisanki oznaczały triumf życia nad śmiercią. Znaczenie miały też symbole, które pojawiały się na jajkach: słońce to szczęście i pomyślność, gałązka sosny - młodość i zdrowie, linia falista - wieczność.

Jajkom przypisywano nadzwyczajną moc już w starożytności. W wielu religiach jajko symbolizuje miłość, płodność i zdrowie.

Zabawa w "wybitki"

Nasi przodkowie nie wyobrażali sobie Poniedziałku Wielkanocnego bez zabawy "w wybitki" - przypomina Artur Gaweł. Gra polegała na takim toczeniu pisanek po stole, by się zderzyły. Właściciel "silniejszego" jajka zabierał rozbitą pisankę przeciwnika. W innym wariancie zabawy w wybitki, jajka brano do ręki i stukano się ich czubkami. 

Nie wolno było wyrzucać skorupek święconych jaj, można je było jedynie spalić w piecu. Często wieszano je na drzewach, aby zapewnić w sadzie dorodne owocowanie. Zakopywano w polu, by ochronić zboże i zapewnić urodzaj. Taczano pisankami po zwierzętach, szczególnie po krowach, aby były tłuste i krągłe. 

Wielkanocna wizyta w Podlaskim Muzeum Kultury Ludowej

Polski zwyczaj ludowy nakazywał też położenie jajka na progu stajni, gdy po raz pierwszy wyprowadzano bydło w pole. Wierzono, że dzięki temu bydło będzie się dobrze chowało, a krowy będą dawały dużo mleka. Rzucano też święconym jajkiem nad domem, by przegonić złe moce, chronić od ognia i zapewnić szczęście domownikom. 

Pisanki stanowiły też zwyczajowy wykup dziewcząt przed oblaniem wodą w lany poniedziałek.

| red: bs, sk