"Szczepienie" i "granica" słowami roku 2021 wg językoznawców

"Szczepionka" została wybrana słowem roku na całym świecie

Prof. Magdalena Derwojedowa, przybliżając historię słowa "szczepić", przypomniała, że historycznie wiąże się ono z zabiegami ogrodniczymi. 

"Dopiero z czasem zostało przeniesione znaczeniowo na medycynę" - dodała.

Literaturoznawczyni wyjaśniła, że od słowa "szczepienie" i "szczepionka" zaczęły się pojawiać od listopada 2020 r. 

Szczepionka pojawiała się falami jako wielkie nadzieje, a potem w dyskusji, kogo należy lub nie należy szczepić w pierwszej kolejności, żeby w połowie roku, kiedy już wszyscy mogli się szczepić, głównym problemem stało się to, że ludzie się szczepić nie chcą. Wtedy pojawiło się drugie słowo związane ze szczepionką, czyli "antyszczepionkowcy" i związane z tym napięcie społeczne - dodała.

W 2021 roku wzrosła częstotliwość użycia rzeczownika "granica"

Prof. Marek Łaziński wyjaśnił, że dotyczy to szczególnie drugiej połowy ubiegłego roku.

"Granica była już słowem miesiąca w 2015 r., czyli wtedy, kiedy zaczął się pochód uchodźców przez Europę" - przypomniał literaturoznawca. Zastrzegł jednak, że wtedy odniesienie było inne, ponieważ chodziło o granice południowej Europy. Podkreślił, że dziś podstawowym odniesieniem jest granica polsko-białoruska.

Prof. Marek Łaziński zaznaczył, że jeszcze niedawno granica kojarzyła się z "zagranicą". 

Kiedy mówiliśmy o granicy, to zastanawialiśmy się nad paszportami, zarówno tymi oficjalnymi, jak i covidowymi, a także nad tym, do jakich przepisów sanitarnych mamy się dostosować" - wskazał Łaziński.

Badacz wyjaśnił także, że oprócz przymiotnika "białoruski" i rzeczownika "Białoruś" ze słowem "granica" kojarzą się także m.in. "kryzys", "prowokacja", ale też "koczować", "migranci", "marznąć" i "umierać". 

To słowo jest również wyraźnie dwuwartościowe. Po pierwsze o sytuacji na granicy w różny sposób informują różne media, a po drugie "granica" stała się słowem, które trafiło do nazw organizacji, stało się hasłem sztandarowym - mówił prof. Łaziński.

Na podium znalazło się też słowo “zdalny”

Prof. Katarzyna Kłosińska podkreśliła, że jeszcze 20 lat temu słowo "zdalny" nie było tak powszechne. Wyjaśniła, że słowo to w naszym języku pojawiło się po II wojnie światowej i występowało w kontekście technicznym, jako zdalne sterowanie lub kierowanie za pomocą urządzeń, aparatury czy fal radiowych z pewnej odległości. 

"Ta odległość jest kluczowa dla budowy tego słowa, czyli coś, co jest z dali" - podkreśliła badaczka.

Słowo to pod koniec lat dziewięćdziesiątych i na początku dwutysięcznych zaczęło się pojawiać w prasie. 

Jak podkreśliła literaturoznawczyni, "eksplozja tego słowa nastąpiła wraz z nastaniem pandemii i koniecznością przebywania w domach". 

Ono pojawia się w połączeniach zdalne lekcje, spotkanie, konferencja, praca, ale także zdalna przychodnia i leczenie, jak i zdalny angielski - wymieniła. 

Wskazała, że "zatem wszystko to, co jest możliwe do odbycia za pomocą łączy internetowych, może być zdalne".

źródło: PAP | red: mak, mark