Kurhany sprzed 1,5 tys. lat i zarysy dawnych pól odkryli naukowcy w Puszczy Białowieskiej

Skupisko 25 kurhanów

Naukowcy z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego zwracają szczególną uwagę na odkrycie skupiska składającego się z 25 kurhanów. Leży ono w północnej części Białowieskiego Parku Narodowego. Zdaniem badaczy wznieśli je przedstawiciele społeczności wielbarskiej, kojarzonej z ludem Gotów. Aby uszczegółowić czas powstania odkrytych konstrukcji, zdaniem badaczy konieczne są odwierty lub sondaże.

- Odkryliśmy między innymi duże skupisko kurhanów wstępnie datowanych na okres wpływów rzymskich (między I a V w.), grodzisko, ślady pól uprawnych oraz liczne kopce, z których część stanowiły pozostałości działalności przemysłowej na terenie puszczy, m.in. smolarnie i mielerze

- opowiada Roman Szlązak, doktorant z IA UKSW w Warszawie.

Mielerz to stos drewna przykryty gliną, ziemią lub darnią, ułożony w kształcie kopuły. W wyniku spalenia drewna w takich warunkach, czyli z małym, kontrolowanym dostępem powietrza, powstawał węgiel drzewny.

Lotnicze skanowanie laserowe

Potencjalne miejsca po dawnej działalności człowieka archeolodzy zazwyczaj typują na podstawie znajdowanych na powierzchni ziemi (często na polach uprawnych) fragmentów pradziejowych naczyń ceramicznych czy narzędzi kamiennych.

Jednak obszar pokryty drzewami i przykryty ściółką utrudnia stwierdzenie, czy kiedyś był zamieszkany. Rozwiązaniem jest ALS (lotnicze skanowanie laserowe), które umożliwia wykrycie obiektów takich jak np. kurhany czy grodziska - nawet, gdy znajdują się one w lesie.

Wykopaliska zakazane

Oprócz danych z ALS naukowcy wykorzystali mapy historyczne i geologiczne. - Ze względu na zaostrzone przepisy ochrony dziedzictwa przyrodniczego na terenie Białowieskiego Parku Narodowego oraz przylegających do niego rezerwatów nie możemy prowadzić wykopalisk.

Wytypowane dzięki ALS miejsca wizytowaliśmy w terenie. Po oględzinach byliśmy w stanie ustalić ich wstępną funkcję i chronologię - dodaje główny koordynator projektu, dr Joanna Wawrzeniuk z IA UKSW.

Naukowcy wykorzystali też w niektórych miejscach georadar GPR. To metoda geofizyczna oparta na emitowaniu fal elektromagnetycznych o krótkich częstotliwościach. - Zastosowaliśmy jedno z najnowocześniejszych urządzeń dostępnych na rynku - dodaje Roman Szlązak z IA UKSW.

Grodzisko w strategicznym miejscu

Miejscem, wartym - zdaniem odkrywców - szczególnej uwagi, jest też grodzisko nad rzeką Orłówką, znalezione przez pracowników IA UKSW już w 2015 roku. Jednak dopiero w tym roku archeolodzy potwierdzili w terenie jego chronologię. Grodzisko na planie okręgu o średnicy około 30 metrów jest otoczone niewielkim wałem o średnicy 3 metrów, który sięga obecnie do wysokości pół metra.

W obrębie konstrukcji archeolodzy znaleźli w tym roku fragmenty naczyń ceramicznych i narzędzi krzemiennych. Na ich podstawie ustalili, że teren wokół niej był zamieszkany już od pradziejów. Najmłodsze odnalezione zabytki pochodzą z okresu późnego średniowiecza, czyli z czasów przypuszczalnego istnienia grodu.

Jak wyjaśniają naukowcy, twierdzę założono w strategicznym miejscu na wzniesieniu otoczonym bagnami, przylegającym do północnego brzegu rzeki. Prawdopodobnie pełniła funkcję strażniczą.

Badania potrwają 3 lata

W promieniu pół kilometra od grodziska naukowcy odkryli ślady dawnych pól, pozostałości grobli oraz kopce - ich wiek nie jest jeszcze znany. Naukowcy dopiero rozpoczęli swoje badania, które potrwają w sumie 3 lata.

źródło: PAP | red: zmj